Zoos are very interesting, but I’m not sure if I agree with them. I like looking at the animals, but I always feel sorry for them. They usually look sad. Most of the time they are in tiny cages. They must miss the wild. I think animals need freedom as much as we do. Zoo bosses argue zoos are an important way of educating children. Of course, that’s true. However, with the Internet and television documentaries, there are many other ways children can learn about animals. Zoos also argue they are necessary to save endangered species (վտանգված տեսակներ). That may be true too, but most of the animals in zoos are not in danger of extinction (վերացման վտանգի մեջ). I suppose zoos are OK if they only have endangered animals and breed (բուծել, բազմացնել) them for the wild (վայրի բնության մեջ բաց թողնելու համար).
When did you last go to the Zoo?
I don’t remember actually but I think it was two years ago when I was in Armenia.
Do you agree with the author of the text that the animals in the Zoos miss the wild? (կարոտում են վայրի ու ազատ կյանքին)
Yes, I do. Of course they also miss their houses like people. I think they are more happier in freedom, but in other hand it’s a good way to educate kids.
Do you think that the animals in Zoos need freedom like people?
Yes, I think so. They are not people but they can feel like people.
How can children learn about animals if they don’t go to the Zoo?
They can watch a lot of interesting things about animals on TV or on computer, or they can read facts about animals in books.
Task 2
Հեռախոսով պայմանավորվում եք հանդիպել մի օտարերկրացու, որին չեք տեսել նախկինում: Տվեք անհրաժեշտ հարցերը: Տվեք 5 հարց, որոնց պատասխաններից կճանաչեք նրան: Օրինակ՝ What colour jacket are you wearing?
How tall are you?
What are you wearing today?
What color is your hair?
Do you have anything in your hands?
Are you coming alone?
Task 3
Ժխտում երկու եղանակով.
He didn’t eat anything. Նա որևէ բան չկերավ: He ate nothing. Նա ոչինչ չկերավ: He didn’t go anywhere. He went nowhere. I didn’t see anybody in the street. I saw nobody in the street. Ժխտեք երկու եղանակով:
Did you eat or drink anything before medical examination?
I didn’t eat or drink anything before medical examination.
I eat and drink nothing before medical examination.
Have you understood everything?
I didn’t understand everything.
I understood nothing.
Did they give you anything?
They didn’t give me anything.
They gave me nothing.
Did you go anywhere last weekend?
I didn’t go anywhere last weekend.
I went nowhere last weekend.
Did they help anybody during the examination?
They didn’t help anybody during examination.
They helped no one during examination.
Task 4
Answer the questions with the conjunction “because” and the words or word combinations in brackets. Օրինակ՝ Why didn’t you come to the party? (feel bad) I didn’t come to the party because I felt bad. Why didn’t you go to the skating rink? (snow heavily) I didn’t go to the skating rink because it was snowing heavily. Պատասխանները պետք է լինեն միայն անցյալ ժամանակով:
Why didn’t you finish the task yesterday? (too tired)
I didn’t finish the task yesterday because I was too tired.
Why didn’t you buy that mobile phone? (very expensive)
I didn’t buy that mobile phone because it was very expensive.
Why didn’t you go on a trip with your classmates? (have a high temperature)
I didn’t go on a trip with my classmates because I was having a high temperature.
Why didn’t you solve that math problem? (very difficult)
I didn’t solve that math problem because it was very difficult.
Why didn’t you swim in the lake? (the water to be very cold)
I didn’t swim in the lake because the water was very cold.
I love watching movies. At the cinema, on TV or on my computer. I’m a big movie fan and love all the news of my favorite movie stars. I like all kinds of movies – Hollywood blockbusters, black and white movies from the 50s, independent movies… They’re all good. Recently I’ve got into watching foreign movies. I like the films that come out of Bollywood – they’re very different. The first film I saw at the movie theatre was Star Wars. I was amazed at the special effects. Nowadays, so many movies have such good computer graphics that we forget how special the effects are. One of my favorite ways of relaxing is to rent the latest DVD and sit on the sofa with a big bag of potato chips. The sound has to be up to the max and the lights have to be off.
1.Do you like watching movies?
Yes, I do. Actually, I’m a big movie fan and watch them very often.
2.What kind of movies do you like to watch?
I think I like watching drama, adventure and fantasy.
3.Who are your favorite film stars?
I have two favorite actresses. First is Spanish actress Ursula Corbero and second is American actress Abigail Cowen. But besides them I have other favorite actors too.
4. What Armenian films have you seen? Do you like to watch Armenian films?
I think all Armenians should love their culture. Films are one part of our culture. Armenian films are different with their thoughts, meanings and are closer to our hearts. I like “Tango of our childhood ”, “Gikor”, “We and our mountains” films. But frankly speaking our films are sad like our history and our people.
5. Do you like to watch films on TV or on the computer?
I prefer watching films on computer or on my phone.
II. Change the verb tenses according to the demands. Փոխեքբայականժամանակաձևերըըստպահանջների:
Օրինակ՝
Did you understand me? (Present Indefinite – Անորոշներկա)
Do you understand me?
1.It was rather difficult for Robert to speak before a large audience. (Future Indefinite – Անորոշապառնի)
It will be rather difficult for Robert to speak before a large audience.
2.Mr. Brown says that he will take part in that discussion. (Past Indefinite – Անորոշանցյալ)
Mr. Brown said that he will take part in that discussion.
3.There are a lot of carnations in this garden. (Present Perfect – Ներկավաղակատար have +բայիերրորդձևը)
There has been a lot of carnations in this garden.
4. Does he read much? (Present Continuous – ներկաշարունակական)
Is he reading much?
5.Why are you speaking in such a low voice? (Past Indefinite – Անորոշանցյալ )
Why did you speak in such a low voice?
III. Use the following words in the sentences: little – քիչ (անհաշվելիներիհամար), a little – միքիչ (անհաշվելիներիհամար), few – քիչ (հաշվելիներիհամար), a few – միքանի
1.I can’t help you as I have …. money.
I can’t help you as I have a few money.
2. He drank …. water and felt much better.
He drank a little water and felt much better.
3. I often go to the library because I have very …. books at home.
I often go to the library because I have very few books at home.
4. She pays … attention to my favorite hobby, and I am very sorry about it.
She pays little attention to my favorite hobby, and I am very sorry about it.
5. Though it was already midnight, there were … guests left.
Though it was already midnight, there were few guests left.
IV. Express your wish in English in these situations:
1.Բացատրեք, թե ինչպես է տեղի ունենում ջերմափոխանակումը մթնոլորտի ստորին՝ տաք, և վերին՝ սառը, շերտրրի միջև: Ձեզ հայտնի որ օրենքի վրա է հիմնված այդ ջերմափոխանակումը:
Տաքանալիս օդն ընդարձակվում է, և նրա խտությունը փոքրանում է շրջապատող սառն օդի խտությունից: Այդ դեպքում տաք օդի վրա ազդող արքիմեդյան ուժը գերազանցում է նրա կշիռը և ստիպում, որ այն բարձրանա վեր, իսկ ավելի մեծ խտությամբ օդը իջնի ներքև: Տեղի է ունենում օդի սառւ և տաք շերտերի մեխանիկական խառնում, որն ուղեկցվում է ջերմափոխանակմամբ: Ջերմափոխանակման այս եղանակն էլ կոչվում է կոնվեկցիա: Կոնվեկցիայով ջերմափոխանակումը բնորոշ է նաև հեղուկներին:
Կոնվեկցիա են անվանում հեղուկի կամ գազի հոսանքների միջոցով կատարվող ջերմահաղորդումը, որը հետևանք է հեղուկի կամ գազի շերտերի անհավասարաչափ տաքացման:
3.Նկարագրեքօդումկոնվեկցիանցուցադրողփորձը:
Ուղղաձիգ դրված ապակե խողովակը լցնենք ծխով: Ծուխը սովորաբար երկար է մնում խողովակում: Բայց եթե ներքևից մոտեցնենք վառվող սպիրտայրոց, ապա տաքացած օդը կոնվեկցիայի շնորհիվ կբարձրանա վեր՝ բարձրացնելով նաև ծխի քուլաները, որոնք դուրս կգան խողովակի վերին ծայրից:
4.Նկարագրեքջրումկոնվեկցիանցուցադրողփորձը:
Ապակե անոթի մեջ ջուր լցնենք: Անոթի հատակին դնենք կալիումի պերմանգանատի մի քանի բյորեղիկ: Հատակի մոտ ջուրը կգունավորվի մանուշակագույն: Անութը դնենք վառվող գազօջախին կամ պահենք սպիրտայրոցի բոցի վրա: Կնկատենք, թե ինչպես են գունավորված ջրի ներքևի տաք շերտերը, արտամղվելով սառը ջրից, բարձրանում վեր: Իսկ սառը պատերի մոտ ջուր իջնում է ներքև: Առաջանում է ջրի անընդհատ շրջապտույտ, որն ուղեկցվում է ջերմության տեղափոխմամբ: Ջրի այդ շրջապտույտն էլ հենց կոնվեյցիան է, որի շնորհիվ ջուրը տաքանում է հավասարաչափ:
5.Ինչպեսէգոյանումամպը:
Կոնվեկցիոյով է պայմանավորված նաև ամպագոյացումը: Պարզ եղանակին Արեգակը տաքացնում է գետինը՝ միարժամանակ տաքացնելով նաև մթնոլորտի երկրամերձ շերտը: Կոնվեկցիայի շնորհիվ տաքացած օդի այդ զանգվածը բարձրանում է վեր: Բարձրանալուն զուգընթավ ՝ տաք օդն ընդարձակվում է, ընդ որում, բավականաչափ արագ, քանի որ վեր է բարձրանում համեմատաբար մեծ արագությամբ: Արագ ընդարձակվելիս վեր բարձրացող օդն աշխատանք է կատարում ոչ թե շրջապատից ստացած էներգիայի, այլ իր ներքին էներգիայի հաշվին: Օդի այդ զանգվածի ջերմաստիճանը նվազում է: Վեր բարձրացող օդն սկսում է սառչել, և եթե նաև բավականաչափ խոնավ է, ապա որոշ բարձրությունից սկսած, գոլորշու խտացման հետևանքով առաջանում են ջրի մանրիկ կաթիլներ, գոյանում է ամպ:
6.Ինչպեսէառաջանումքամին:
Կոնվերցիայով ջերմափոխանակման հետևանք է մասնավորապես քամին: Ինչպե ՞ս է առափնյա վայրերում առաջանում մեղմանուշ քամին՝ զեփյուռը:
Ցերեկն Արեգակի ճառագայթները գետինն ավելի արագ են տաքացնում, քանի ծովի /ջրամբարի, լճի/ ջուրը, այդ պատճառով էլ ցամաքի ջերմաստիճանն ավելի բարձր է, քան ջրինը: Բարձր է նաև ցամաքի վրա օդի շերտի ջերմաստիճանը: Իսկ տաք օդն էլ, ընդարձակվելով, բարձրանում է վեր: Նրա տեղը զբաղեցնում է ծովից եկող սառն օդային զանգվածը: Այսպես առաջանում է քամի ՝ փչելով ծովից դեպի ցամաք: Այդ քամին էլ հենց զեփյուռն է: Գիշերը ընդհակառակը, գետինն ավելի արագ է պաղում, քան ջուրը, ուստի նրա ջերմաստիճանն ավելի բարձր է, քան ցամաքինը, և զեփյուռը փչում է ցամաքից ծով:
Լույսը, ռադիոակիքները մատերիայի մի առանձնահատուկ տեսակի՝ էլեկտրամագնիսական դաշտի դրսևորումներ են: Էլեկտամագնիսական դաշտը կարող է գոյություն ունենալ և՛ նյութկան միջավայրում, և՛ նյութից առանջին:
9.Ինչէէլեկտրամագնիսականալիքը:
Էլեկտարամգնիսական դաշտը կոչվում է էլեկտրամագնիսական ալիք:
Ջերմահաղորդումը ջերմային ճառագայթման արձակմամբ և կլանմամբ անվանում են ճառագայթային ջերմափոխանակում:
Օր՝. Ձեռքւ ներքևից մոտեցնելով տաք արդուկին՝ զգում են, թե ինչպես է ջերմությունն արդուկից հաղորդվում մեր ձեռքին: Արդուկի և ձեռքի միջև կա միայն օդի շերտ: Սակայն օդը վատ ջերմահաղորդիչ է: Նշանակում է, որ ջերմությունմ արդուկից մեր ձեռքին ջերմահաղորդականությամբ չի փոխանցվում: Կոնվերցիայով նույնպես անհնար է ջերմության հաղորդումն արդուկից մեր ձեռքին: Չէ ՞ որ կոնվերցիայով ջերմահաղորդման ժամանակ օդի տաք հոսանքները միշտ ուղղված են դեպի վեր: Ուրեմն՝ ջերմությունը արդուկից մեր ձեռքին է հաղորդվում ճառագայթային ջերմափոխանակմամբ:
Օրգանիզմ ներմուծված սննդանյութերի մեջ պարունակվում են նյութեր` վիտամիններ, որոնք անհրաժեշտ են նյութափոխանակության կարգավորման և բջիջների բնականոն կենսագործունեության համար: Վիտամինների քանակությունն ավելի շատ է բուսական օրգանիզմներում, սակայն որոշ վիտամիններ բավարար քանակությամբ կան նաև կենդանական ծագում ունեցող սննդամթերքում:Օրգանիզմի վիճակը վիտամինների բացակայության դեպքում կոչվում է ավիտամինոզ, անբավարարության դեպքում` թերվիտամինոզ (հիպովիտամինոզ), իսկ հավելյալ քանակի դեպքում՝ գերվիտամինոզ (հիպերվիտամինոզ):Գերվիտամինոզի դեպքում խիստ արագանում են նյութափոխանակության գործընթացները կամ շեղվում մեկ այլ ուղղությամբ: Սննդի միջոցով վիտամինների ընդունումը նպաստում է ֆերմենտների և այլ կենսաբանական ակտիվ նյութերի առաջացման գործընթացին: Դրանց անվանումը տրվում է լատիներեն լեզվի գլխատառերով՝ A,B,C,D և այլն: ՈւշադրությունՎիտամինները բաժանվում են 2 խմբի` ջրալույծ և ճարպալույծ: Ճարպալույծ են A,D,E,K վիտամինները, իսկ ջրալույծ՝ B և C:
A վիտամին (ռետինոլ): Անհրաժեշտ է լիարժեք տեսողության և օրգանիզմի բնականոն աճի համար: A վիտամինի անբավարարության հիմնական ախտանիշներից է գիշերային կուրությունը (հավկուրություն): Բացի այդ դանդաղում է աճը, ընկնում է դիմադրողականությունը, զարգանում են մաշկային հիվանդություններ: A վիտամինը պարունակվում է կենդանական ծագման մթերքում՝ կենդանիների և ձկների լյարդում, խավիարում, ձկան յուղում, կարագում և յուղում, կաթնամթերքում, ձվի դեղնուցում: Բուսական մթերքում A վիտամինը պարունակվում է նախավիտամինների ձևով, որոնք իրենցից ներկայացնում են գունանյութեր (պիգմենտներ)՝ կարոտինոիդներ:Դրանցով հարուստ են գազարը, լոլիկը, կարմիր տաքդեղը, կանաչ սոխը, թրթնջուկը, հազարը, մասուրը, ծիրանը, չիչխանը, արոսենու պտուղները և այլն: B1 վիտամին (թիամին): Անհրաժեշտ է հատկապես օրգանիզմում ածխաջրերի փոխանակության համար: Թիամինի բացակայության կամ զգալի պակասի հետևանքով առաջանում է նյարդային համակարգի ծանր հիվանդություն՝ բերի-բերի: B1 վիտամինով առավել հարուստ են գարեջրի, հացի չոր և խտացված խմորիչները, ինչպես նաև լոբազգի և հացազգի բույսերից պատրաստված սննդամթերքը: Այն պարունակվում է առավելապես հատիկների թաղանթում և սաղմում, ուստի սննդի մեջ պետք է ընդգրկել ձավարեղեն (հատկապես՝ հնդկացորեն, վարսակաձավար), կոպիտ աղացած ալյուրից թխված հաց: B2 վիտամին (ռիբոֆլավին): Մասնակցում է օրգանիզմում կենսաբանական օքսիդացման գործընթացներին: Նպաստում է վերքերի ապաքինմանը, ապահովում է լուսային և գունային տեսողությունը: Անբավարարության դեպքում նկատվում են շրթունքների չորություն և ճաքեր, անկյուններում՝ խոցեր, մատների վրա՝ խոր ճաքեր, դանդաղում է վերքերի ապաքինումը: Մեծ քանակությամբ B2 վիտամին պարունակվում է խմորիչներում, լյարդում, ինչպես նաև կաթում և կաթնամթերքում: B2 վիտամինը տաքացնելիս կայուն է, բայց հեշտությամբ քայքայվում է լույսի ազդեցությունից: B3 կամ PP վիտամին (նիկոտինաթթու): Մասնակցում է օրգանիզմում ընթացող կենսաբանական օքսիդացմանը: Բավական քանակությամբ պարունակվում է լյարդում, երիկամներում, խմորիչներում, մսում, կաթում, ինչպես նաև ոլոռում, բակլայում, ցորենի ալյուրում, հնդկաձավարում, սնկերում: Ավելի լավ է յուրացվում կենդանական ծագման մթերքից:
B5 վիտամին (պանտոտենաթթու): Կարևոր նշանակություն ունի նյութափոխանակության համար: Կարգավորում է նյարդային համակարգի գործունեությունը, մակերիկամների և վահանագեղձի գործառույթները: Տարածված է բնության մեջ, բուսական և կենդանական հյուսվածքներում (պանտոտենային` հունարեն նշանակում է ամենատարածված): Օրգանիզմում B5 վիտամինի անբավարարության կլինիկական ախտանշաններ չեն հաստատվել: B6 վիտամին (պիրիդօքսին): Մասնակցում է ամինաթթուների փոխանակությանը, որոնք սպիտակուցների բաղկացուցիչ մասն են: Անբավարարությունից առաջանում է վաղ մանկական տարիքի երեխաների աճի կասեցում, սակավարյունություն, գերգրգռվածություն: B6 վիտամինը պարունակվում է մսում, ձկնեղենում, կաթում, խոշոր եղջերավոր կենդանիների լյարդում, խմորիչներում և բուսական շատ մթերքներում: B9 վիտամին (ֆոլացին): Մասնակցում է որոշ ամինաթթուների, նուկլեինաթթուների սինթեզին, խթանում ոսկրածուծի արյունաստեղծման գործառույթը, նպաստում B12 վիտամինի յուրացմանը: Անբավարարության դեպքում առաջանում են ծանր սակավարյունություն, ստամոքսաղիքային և զգացողության խանգարումներ: Ֆոլացինի խմբի կարևոր ներկայացուցիչը ֆոլաթթուն է, որը տարածված է բուսական և կենդանական աշխարհում: Առավել շատ պարունակվում է լյարդում, երիկամներում, բույսերի կանաչ տերևներում: Սինթեզվում է բույսերի, շատ բակտերիաների և սնկերի կողմից: Մարդու աղիների միկրոօրգանիզմները սինթեզում են մեծ քանակությամբ ֆոլաթթու, որը բավարարում է օրգանիզմի պահանջը: B12 վիտամին (ցիանակոբալամին): Մասնակցում է նուկլեինաթթուների սինթեզին, արյունաստեղծմանը:B12 -ի անբավարարության դեպքում զարգանում է չարորակ սակավարյունություն: Զգալի քանակությամբ պարունակվում է լյարդում, երիկամներում, ձկնեղենում (հատկապես՝ լյարդում և խավիարում), քիչ քանակությամբ՝ մսում, կաթում, կաթնաշոռում, պանրում, ձվի դեղնուցում: B15 վիտամին (կալցիումի պանգամատ): Քիմիական կազմությունը և ազդեցության մեխանիզմը բավարար ուսումնասիրված չեն: Բուժիչ նպատակով կիրառում են աթերոսկլերոզի, արյան շրջանառության խանգարումների, լյարդաբորբերի և այլ հիվանդությունների ժամանակ: C վիտամին (ասկորբինաթթու): Կարևոր դեր է խաղում օրգանիզմում ընթացող օքսիդավերականգնման գործընթացներում: C վիտամինի անհրաժեշտ քանակությունը (մեծահասակների համար՝ օրական 50–100 մգ, երեխաների՝ 30–70 մգ) օրգանիզմը պետք է ստանա սննդի հետ: C վիտամինի անբավարարության սկզբնական շրջանում նկատվում են ընդհանուր թուլություն, քնկոտություն, գլխապտույտ, մարդը արագ հոգնում է: Շրթունքները, ականջները, քիթը կապտում են, լնդերը՝ ուռչում, խոցոտվում և արյունահոսում, շարժվում և ընկնում են ատամները: Կտրուկ թուլանում է օրգանիզմի դիմադրողականությունը:
C թերվիտամինոզի ծայրագույն աստիճանը՝ լնդախտը (ցինգա), հազվադեպ է հանդիպում. ուղեկցվում է ցանով (վառ կարմիր, այնուհետև՝ կապտասև), արյունազեղումներով, ստամոքսաղիքային համակարգի խանգարումներով: Ավելցուկային չափաքանակները (օրական՝ մի քանի գրամ) նույնպես վնասակար են օրգանիզմի համար և կարող են առաջացնել ծանր բարդություններ (օրինակ՝ երիկամաքարային հիվանդություն): Ասկորբինաթթվի հիմնական աղբյուր են հատապտուղները, բանջարեղենը և մրգերը: Օրական պահանջը լրացվում է կաղամբի, կարտոֆիլի, կանաչ սոխի, լոլիկի հաշվին: C վիտամինի առավելագույն քանակությունը (մինչև 1200 մգ) պարունակվում է մասուրում, սև հաղարջում (մինչև 200 մգ), կարմիր տաքդեղում (մինչև 250 մգ), ինչպես նաև չիչխանի հատապտուղներում, նարինջում, կիտրոնում, շատ քիչ՝ կենդանական մթերքներում: C վիտամինը լավ է լուծվում ջրում. այն ամենաանկայունն է. հեշտությամբ օքսիդանում է հատկապես բարձր ջերմաստիճանում և մետաղի (հիմնականում՝ պղնձի) առկայությամբ: ՈւշադրությունԲանջարեղենը եփելիս C վիտամինի մոտ 1/3-ը կորչում է: Սնունդը տաքացնելիս և երկարատև պահելիս կորուստը մեծանում է: Տապակելիս աննշան է քայքայվում, իսկ թթու դնելիս պահպանվում է:C վիտամինն անկայուն է դառնում թարմ սառեցրած մրգի ու բանջարեղենի հալվելու ժամանակ, ուստի դրանք պետք է արագ օգտագործել: Խորհուրդ է տրվում գարնանը օգտագործել թարմ կանաչ սոխ և որոշ պահածոյացրած մթերքներ (լոլիկի մածուկ, կանաչ ոլոռ), որոնցում C վիտամինը լավ է պահպանվում: D վիտամին (կալցիֆերոլներ): Օրգանիզմում փոխարկվում է հորմոնանման նյութի, որը մասնակցում է կալցիումի և ֆոսֆորի աղերի յուրացմանը, ոսկրային հյուսվածքում դրանց կուտակմանը: D վիտամինի մեծ պահանջ ունեն հատկապես 3–4 տարեկան երեխաները (անբավարարությունից մանկական օրգանիզմում զարգանում է ռախիտ հիվանդությունը): Սովորաբար D վիտամինը առաջանում է մարդու մաշկում՝ ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների ներգործությամբ: D վիտամինի աղբյուր է ձկների լյարդի ճարպը: Ոչ մեծ քանակությամբ պարունակվում է կարագում, ձվի դեղնուցում, ձկան յուղում: Մյուս կենդանական մթերքներն աղքատ են այս վիտամինով, իսկ բուսական մթերքը, որպես կանոն, բոլորովին չի պարունակում:
Մեծահասակ մարդկանց պահանջը D վիտամինի նկատմամբ մեծ չէ, սակայն այն մեծանում է ցերեկային լույսի պակասի դեպքում (ստորգետնյա աշխատանքներ կատարելիս, հյուսիսում բնակվելու դեպքում): Ձմռանն օրգանիզմում D վիտամինի առաջացումը կարելի է խթանել` քվարցային լամպով ճառագայթահարելով: Կանխարգելիչ նպատակով վաղ մանկական տարիքի երեխաներին հաճախ նշանակում են D վիտամինի պատրաստուկներ, որոնք կարելի է օգտագործել միայն բժշկի հսկողությամբ, քանի որ չափաքանակը գերազանցելիս կարող են բարդություններ առաջանալ:
E վիտամին (տոկոֆերոլներ): Խթանում է մկանային գործունեությունը և սեռական գեղձերի ֆունկցիաները: Պարունակվում է ձեթերում, գետնանուշի, ոլոռի, եգիպտացորենի, սոյայի սերմերում, հազարում, սպանախում, լյարդում, ձվի դեղնուցում, կաթում:
K վիտամին (ֆիլոքինոններ): Մասնակցում է արյան մակարդմանը: Անբավարարությունն առաջացնում է արյունահոսություն՝ քթից, լնդերից, ստամոքսաղիքային համակարգի օրգաններից: Պարունակվում է սպանախի, կաղամբի, եղինջի և այլ բույսերի կանաչ մասերում, գազարում, լոլիկում: Կենդանական ծագման մթերքները (բացի լյարդից) K վիտամին գրեթե չեն պարունակում: Հիմնականում կիրառվում են սինթետիկ պատրաստուկները՝ վիկասոլը և սինկավիտը:
— Как называется звезда, находящаяся ближе всего к Земле?
Многие сразу могут сказать, что самая близкая к Земле звезда – это Солнце. Но на самом деле мы поговорим о другой самой ближайшей к Земле звезде – Проксима Центавра. Эта звезда была открыта в 1915 году астрономом из Англии.
— С помощью какого прибора можно исследовать звездное небо?
Телескоп – прибор для наблюдения звездного неба.
— Как называется аппарат, умеющий передвигаться по поверхности Луны?
Луноход — Место, с которого запускаются ракеты.
Космодро́м (от «космос» и др. -греч. δρόμος «место для бега») — территория, на которой размещается комплекс сооружений, предназначенный для хранения, содержания в готовности, подготовки к пуску, для пуска и контроля полёта ракет космического назначения на участке выведения.
— Как называется спутник нашей планеты, который можно увидеть ночью?
— Как звали собак, которые летали в космос и успешно вернулись обратно?
Полёт продолжался более 25 часов. За это время корабль совершил 17 полных витков вокруг Земли. Белка и Стрелка стали первыми животными, которые совершили орбитальный космический полёт и успешно вернулись на Землю.
— Какую одежду надевают на себя космонавты?).
Вся одежда для космических полетов делается из чистого высококачественного хлопка. И нижнее белье, и рубашки, и шорты, и носки. Самая гигиеничная ткань – хлопчатобумажная.
— Нужны ли космонавту ложки и вилки?
Нет, они едят пищу из тюбиков.
— Кто стал первым человеком ступившим на поверхность луны?
Нил Армстронг
— Какие планеты нашей солнечной системы вы знаете?
Солнечной системе имеется восемь известных планет: Меркурий, Венера, Земля, Марс, Юпитер, Сатурн, Уран и Нептун.
— В какое время года Земля бывает ближе к Солнцу?
Лето — Какая планета самая яркая из видимых с Земли?
Самая яркая планета – Венера Планета, которая при наблюдении с Земли кажется самой яркой, – Венера. Ее максималь-ная звездная величина равна -4,4. Венера ближе всех подходит к Земле и, кроме того, наиболее эффективно отражает солнечный свет, поскольку поверхность планеты закрыта облаками. — Почему планету Марс называют красной планетой?
Названа в честь Марса — древнеримского бога войны, соответствующего древнегреческому Аресу. Иногда Марс называют «красной планетой» из-за красноватого оттенка поверхности, придаваемого ей минералом маггемитом — γ-оксидом железа(III).
— Как называется совокупность нескольких ярких звезд, образующих своеобразный узор?
— С помощью какой звезды находят стороны света?
Полярная звезда расположена на прямой линии слева от центральной звезды Кассиопеи. Итак, когда мы отыскали Полярную звезду, определить стороны света остается делом техники: когда вы смотрите прямо на звезду, с правой стороны будет восток, с левой — запад, а за спиной — юг.
Творческоезадание:
С чем вы ассоциируете космос? Какие мысли у вас возникают, когда вы смотрите ввысь поздним вечером, задрав голову вверх?
Напишисочинение“Космосмоимиглазами”
Помню, когда я была маленьким, моей самой большой мечтой было стать космонавтом, и иметь возможность побывать в космосе. Не знаю почему, но я больше всего любила планета Уран, поэтому мечтала стать первым человеком, ступившим на эту планету. Из-за этого я постоянно исследовала космос, планеты, звезды, галактики, читала разные энциклопедии о космосе. Но когда я выросла, я поняла, что моя мечта было почти невозможным, потому что за всю историю только нескольким людям удалось побывать в космосе. Но любовь к космосе сохранилась до сих пор. Когда небо темнеет, я часто смотрю на небо. Могу часами смотреть и наблюдать за звездами и не устать. И каждый раз думаю <<эххх как же красиво это космос>>…
Задание 2.ПриставкиПРИ– иПРЕ–
Прочитайтеорию:
В большинстве слов написание и или е зависит отзначенияприставки.
Вот приставке при-, например, очень нравится стоять рядом с разными предметами: и при море, и при дороге, и при усадьбе…
Приставкапри– частообозначаетблизостькчему–либо.
Поэтому в таких словах, как пришкольный, прибрежье, приволжский, приграничный мы пишем в приставке и. При- в таких словах обозначает «рядом с чем-то».
А ещё приставкепри— нравится приближать предметы и присоединять предметы друг к другу. Например, приехать. Или прибежать. Или приклеить.
То есть, приставкапри– можетобозначатьприближениеилиприсоединение.
Прилететь – значит приблизиться. Поэтому пишем при-. Пришить – присоединить части друг к другу. Пишем при-. Пристроить – присоединить к дому ещё одну часть. Пишем при-. Прикупить – приблизить к себе покупки в каком-то смысле. Поэтому пишем при-.
Во всех этих словах при- обозначает «вместе».
А вот что не нравится приставке при— — так это завершать действия.
Открыть дверь… Нет, лень – можно ведь при-открыть. Поднять груз? Нет, лучше при-поднять.
Задуматься? Можно ведь при-задуматься.
Значит, приставка при- может обозначать инеполнотудействия.
Например, в словах прикрикнуть, привстать, прилечь, прикусить и так далее. В этих словах приставка обозначает «слегка», поэтому мы пишем при-.
– Как ты понятно объясняешь! – восхитилась Маша. – Значит, приставка при- может обозначать…
Во–первых–близость.
Во–вторых–приближениеиприсоединение.
В–третьих–незаконченность, незавершённость
ПРЕ–
Бывает так, что приставка пре- равнапозначениюслову«очень». Посмотрим на слова премудрый, преспокойно, престранный, превозносить.
Во всех этих словах приставку можно заменить на «очень», поэтому в приставке мы пишем е.
А как-то раз с пре- случилась вот такая история. Собралась приставка прогуляться в парке, а тут откуда ни возьмись – другая приставка. Очень чем-то на пре- похожая.
А таинственная приставка – это пере-. Иногда она совпадает с приставкой пре- по значению. Просто у нее есть лишнее е.
Пр…мудрый старик, пр…землиться на поле, пр…брежная улица, пр…опасный зверь, пр…держать дверь, оперная пр…мьера, пр…вокзальное кафе, пр…косновение к руке, пр…скакать на коне, пр…неприятное событие, пр…двинуть поближе, пр…седать от боли, пр…бить к стенке, пр…плыть на корабле, пр…скучный рассказ, пр…красный собеседник, пр…близиться незаметно, плотно пр…жать, пр…кусить щеку.
Премудрый старик, приземлиться на поле, прибрежная улица, преопасный зверь, придержать дверь, оперная премьера, привокзальное кафе, прекосновение к руке, прискакать на коне, пренеприятное событие, придвинуть поближе, приседать от боли, пребить к стенке, приплыть на корабле, прескучный рассказ, прекрасный собеседник, приблизиться незаметно, плотно прижать, прикусить щеку.
5.Вставьтебуквы.
Русский человек предаёт особое значение слову «семья». Предать семью означает предать самого себя. И подобное пр…дательство не прощается ни людьми, ни Богом. Если русские гости обещают пр…быть минут через пять, то иностранцы ближайшие полчаса-час пр…бывают в недоумении: где же их носит. Пр…ступая к работе, не пр…ступайте закон!
Русский человек предаёт особое значение слову «семья». Предать семью означает предать самого себя. И подобное предательство не прощается ни людьми, ни Богом. Если русские гости обещают прибыть минут через пять, то иностранцы ближайшие полчаса-час пребывают в недоумении: где же их носит. Приступая к работе, не преступайте закон!
Я родился 23 февраля. Странно, но этот день отмечается как День Российской армии. Мой отец служил в русской армии, и он говорит, что я для него была большой подарок.
С 1922 года в СССР эта дата ежегодно традиционно отмечалась как «День Красной армии», с 1946 года — «День Советской армии», с 1949 по 1992 годы — «День Советской армии и Военно-морского флота». 23 февраля являлся рабочим днём для всех советских граждан, за исключением военнослужащих.
После распада Советского Союза праздник отмечается в России как «День защитника Отечества» и является днём воинской славы России, а также отмечается в ряде других стран Содружества Независимых Государств (СНГ). День защитника Отечества — праздник мужчин и женщин, принимавших и принимающих участие в защите Родины.
Я решиланайтиинтересныефактыоразныхвещах. Иявыделиласамыеинтересниеисамыестранныефакты.
Если вы сократите кактус в Аризоне, вы будете наказываться до 25 лет в тюрьме. Это похоже на сокращение защищенных деревьев.
При рождении ребенок панда меньше мышки.
В Японии есть компания, у которой есть школы, в которых учат быть смешным. Первый открылся в 1982 году. Ежегодно курс проходят около 1000 студентов.
Римские – персидские войны – самые длинные в истории, продолжаются более 680 лет. Они начали в 54 до н.э. и закончились в 628 году.
Крепки скрипки обычно изготавливаются из лошадиных волос.
Стоять без дела сжигают калории. В среднем человек весом 150 фунтов сжигает 114 калорий в час, стоя и ничего не делая.
Во время Второй мировой войны Германия пыталась разрушить британскую экономику, сбросив миллионы фальшивых банкнот над Лондоном.
Красный цвет на самом деле не злит быков; они дальтоники.
Бывают времена, когда Плутон находится ближе к Солнцу, чем Нептун – одна из этих временных линий была с 1979 по 1999 год.
Меркурий и Венера – единственные две планеты в нашей солнечной системе, у которых нет лун.
Если вы нагреваете магнит, он потеряет свой магнетизм
С 1922 года, поднимаясь на Эверест, погибло более 290 человек. Большинство смертей происходит из-за сходов лавин, и не все тела были найдены.
В мире только две страны имеют фиолетовый цвет на своих флагах: Никарагуа и Доминика.
Во время Олимпийских игр 1908 года в Лондоне русские опоздали на 12 дней из-за того, что они использовали юлианский календарь вместо григорианского.
12% языков мира находятся в Папуа-Новой Гвинее, где проживает более 820 языков коренных народов. На этом острове больше языков, чем в любой другой стране.
Ա) ջրածնի և համապատասխան ոչ մետաղի անմիջական փոխազդեցությունից.
H2+F2=2HF H2+S=H2S
H2+Br2=2HBr H2+Cl2+2HCl
Բ) համապատսխան աղի և մեկ այլ ՝ավելի ուժեղ թթվի փոխազդեցությունից.
FeS+H2SO4=FeSO4+H2S
NaCl+H2SO4=NaH2O4+2HCl↑
2NaCl+H2SO4=Na2SO4+2HCl↑
Գ) ավելի ակտիվ ոչ մետաղներըդուրս են մղում պակաս ակտիվները համապատասխան թթուներից.
2Hy+Br2=2HBr+y2
H2S+Cl2+2HCl+S
Դ) այդ թթվի աղի և այլ թթվի փոխաղդեցությունից՝
NaNO3+H2SO4+NaHSO4+HNO3
*5. Թվարկեքթթուներիֆիզիկականհատկությունները…
Թթուները ունեն թթու համ, դրանց հոտը հաճախ այրում է քթանցքները: Դրանք հեղուկներ են կպչուն կամ յուղոտ հյուսվածքով և ունեն լակմուսի թղթի և մեթիլ նարնջի գույնը կարմիր փոխելու ունակություն:
Ջերմաքանակը ՝ որպես ներքին էներգիայի փոփախման չափ, բնական է արտահայտել նույն միավորով, ինչ էներգիան, այն ՝ ջոուլով: Օգտվում են նաև կիլոջոուլ /կՋ/ և մեգաջոուլ /մՋ/ միավորներից:
Պղնձե ձողի երկայնքով մոմով ամրացնենք լուցկու մի քանի հատիկ: Ձողի մի ծայրը տաքացնենք /օրինակ՝ սպտակայրոցի բոցով/: Տաքանալու ընթացքում մոմն սկսում է հալվել, և լուցկու հատիկները հերթով պոկվում են ձողից: Սկզբում պոկվում են բոցին մոտ կատիկները, այնուհետև ՝ մյուսները:
Լուցկու հատիկների հերթականորեն պոկվելը ձողից <<ցուցադրում>> է ջերմության հաղորդումը ձողի երկայնքով ՝ նրա տաքացած ծայրից դեպի սառը մասերը: Բնական է ենթադրել, որ <<ցուցադրված>> ջերմահաղորդումը պայմանավորված է ձողի մոլեկուլների ջերմային շարժմամբ և փոխազդեցությամբ:
Ամենալավ ջերմահաղորդիչները մետաղներն են: Օրինակ ՝ արծաթի ջերմահաղորդականությունը գերազանցում է ջրի ջերմահաղորդականությունը շուրջ 748 անգամ: Վատ ջերմահաղորդիչներ են հեղուկները, իսկ շատ ավելի վատ գազերը և այնպիսի նյութեր ինչպիսիք են բուրդը, բամբակը, խցանը և այլն:
Ինչուէօդըվատջերմահաղորդիչ:
Քանի որ օդի ջերմահաղորդականությունը փոքր է ջրի ջերմահաղորդականությունից շուրջ 23 անգամ:
Ինչկիրառությունունենջերմամեկուսիչնյութերը:
Ցածր ջերմահաղորդականությամբ նյութերն օգտագործում են որպես ջերմամեկուսիչներ: Օրինակ ՝ աղյուսե պատերը սենյակի օդը լավ են պահպանում սառչելուց: Պատուհանի կրկնակի ապակիները՝ բաժանված օդի շերտով, նույնպես լավ են ջերմամեկուսացնում սենյակը: Մուշտակը ձմռանը մարդու մարմինը պահպանում է սառչելուց:
Ասկարիդոզ. ճիճվային հիվանդություն, որի հարուցիչներն են կլոր որդերը՝ ասկարիդները(Ascaris lumbricoides): 85%-դեպքերում հիվանդությունն ընթանում է անախտանիշ, հատկապես երբ որդերի քանակը քիչ է։ Որդերի քանակի շատացմանը զուգահեռ ախտանիշները ավելանում են, ընդգրկելով նույնիսկ հևոց և ջերմության բարձրացում սկզբնական շրջանում։ Դրան հաջորդում են որովայնի ուռածությունը, որովայնի ցավը և լուծը։ Ավելի շատ վարակվում են երեխաները, և այդ տարիքային շրջանում այն կարող է առաջացնել մարմնի զանգվածի ավելացման, թերսնուցման, և սովորելու հետ կապված խնդիրներ ։
Վարակումը կատարվում է կղանքից անցած ասկարիդի ձվերով աղտոտված սնունդ և հեղուկներ օգտագործելիս։ Ձվերը հասնելով աղիքներ, անցնում են աղիքի պատով և արյան միջոցով հասնում թոքեր։ Այնուհետև անցնում են մանր բրոնխներ, հազի հետևանքով ընկնում են բերանի խոռոչ և անցնում մարսողական համակարգ։ Երկրորդ անգամ հայտնվելով աղիներում վերածվում են հասուն որդերի։ Սա հողով փոխանցվող վարակներից է։ Հիվանդության խումբն անվանում են հելմինթոզներ։
Կանխարգելումը ներառում է սանիտարահիգենիկ պայմանների լավացում, ինչի մեջ մտնում է զուգարանների հասանելիությունը և արտաթորանքի հետագա մշակումը ։ Պաշտպանողական միջոց է ձեռքերը օճառով լվանալը։ Այն շրջաններում, որտեղ տուժածները կազմում են բնակչության 20%-ը, խորհուրդ է տրվում պարբերաբար բուժում անցկացնել։ Կրկնվող վարակները տարածված են ։ Ասկարիդոզի դեմ պատվաստանյութ չկա։ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը(ԱՀԿ) առաջարկում է բուժումն իրականացնել հետևյալ դեղամիջոցներով. ալբենդազոլ, մեբենդազոլ, լևամիզոլ, պիրանտել։ Այլ օգտակար միջոցներից են տրիբենդիմիդինը և նիտազոքսանիդը։
Մոտավորապես 0.8-1.2 միլիարդ մարդ ամբողջ աշխարհում տառապում է ասկարիդոզով։ Առավելապես այդ մարդիկ գտնվում են Աֆրիկյան երկրներում, Լատինական Ամերիկայում և Ասիայում ։ Դասվում է առավել տարածված հելմինթոզների շարքին, քանի որ փոխանցվում է հողի միջոցով։ Այն 2010 թվականին հանգեցրել է 2,700 մահվան, ի տարբերություն 1990 թվականին գրանցված 3,400-ի։ Ասկարիդի մեկ այլ տեսակ ախտահարում է խոզերին։ Ասկարիդոզը դասվում է մոռացված տրոպիկական հիվանդությունների շարքին։
Ախտորոշումը հիմնականում կատարվում է պատահական։ Ասկարիդի ձվերը հայտնաբերվում են մանրադիտակի օգնությամբ՝ թարմ կղանքի նմուշում։ Հետազոտությունը կատարվում է առարկայական ապակու վրա, և կան բազմաթիվ եղանակներ սկզբում դրանք կենտրոնացնելու և տեսանելիությունը մեծացնելու համար, ինչպիսին է օրինակ Կատոի եղանակը։ Ձվերը օվալաձև են, հաստ, մանրաթելային շերտով(ծածկված են թմբիկներով), ունեն 35-50 մկմ լայնություն և 40-70 մկմ երկարություն։ Թոքերի ախտահարման ժամանակ թրթուրներ հնարավոր է հայտնաբերել թոքերից արտազատված հեղուկում։ Էոզինոֆիլիան, որը դիտվում է շատ այլ մակաբույծային հիվանդությունների դեպքում, ասկարիդոզի բնորոշ ախտանշան չէ։ Ռենտգեն պատկերում կարող է դիտվել 15–35 սմ լցման դեֆեկտ։
Օդահանպոմպիզանգիտակդնենքմխոցովգլան: Գլանում՝մխոցիտակ, կաօդ, իսկմխոցինդրվածէծանրոց: Զանգիցօդըհանելիսգլանիօդնսկսումէընդարձակվելևբարձրացնումէմխոցը՝ծանրոցիհետ՝կատարելովմեխանիկականաշխատանք: Նշանակումէ՝գլանիօդն օժտված է ներքին էներգիայով:
Երբ շարժվող մարմնի վրա ազդում են շփման կամ դիմադրության ուժերը, ապա դրանք հաղթահարելիս վատնված մեխանիկական էներգիան փոխակերպվում է մարմնի և շրջապատի ներքին էներգիայի: Օրինակ ՝ երկնաքարերը, հսկայական արագությամբ /վայրկյանում մի քանի տասնյակ միլոմետր/ թափանցելով Երկրի մթնոլորտ, սաստիկ տաքանում են: Մանր երկնաքարերը՝ ասուպները, նույնիսկ ամբողջությամբ այրվուն են մթնոլորտում՝ թողնելով լուսավոր հետք: Երկնաքարերը, մեծ արագությամբ մխրճվելով լուսնահողի մեջ, շիկանում են և ապա պայթում՝ Լուսնի մակերևույթին առաջացնելով խառնարաններ:
Տաք ջրի մոլեկուլները, փոխազդելով սառը ջրի մոլեկուլների հոտ, իրենց կինետիկ էներգիայի մի մասը հաղորդում են դրանց, որի հետևանքով տաք ջրի մոլեկուլների ջերմային շարժման միջին կինետիկ էներգիան նվազում է, իսկ սառը ջրի մոլեկուլներինը՝ աճում: Հետևաբար՝ տաք ջրի ջերմաստիճանն իջնում է, իսկ սառը ջրինը բարձրանում: Որոշ ժամանակ անց այդ ջրերի ջերմաստիճանները հավասարվում են: Այսպիսով՝ ջերմահաղորդման հետևանքով տաք ջրի ներքին էներգիան փոքրանում է, իսկ սառը ջրինը՝ մեծանում:
Մանե Հովհաննիսյան 